Centiyane Otu (Gentiana Lutea)

Sarı, yabani bir çiçeğe benzeyen centiyane, özellikle yaz aylarında işlevselliğini daha fazla arttırıcıdır. Yol kenarlarında, sulak alanlarda Temmuz ve Ağustos aylarında sarı renkli açan çiçekler görsel bakımdan muhteşemdir. Yeteri kadar büyüdüğü zaman yaklaşık bir metreye kadar uzayabilen centiyane, kalın kökleriyle gelişimini sorunsuz biçimde tamamlamış olur ve doğal koşullara karşı da dayanıklı bir noktaya ulaşmış olur. Ülkemizde daha çok dağlık alanlarda, özel olarak Doğu Karadeniz, Uludağ ve Bozdağ civarında yetiştirilen centiyane otu, geniş yapraklı ve kalın köklü bir bitki türüdür. Kökü oldukça acı olan centiyanenin yaprağı ceviz yaprağına benzetilir ve meyvesi baş tarafında çanak gibi görünmektedir. Aynı zamanda bu otun, içi sarı, dışı ise koyu, esmer renklidir. Sarı ve mavi türleri olan centiyane, tıp ve kozmetik endüstrisinde kullanılmaktadır. Bende bu yazımda centiyane otu nedir, faydaları nelerdir, nasıl kullanılır, centiyane otu kökü yararları nelerdir, centiyane otu çayı nasıl demlenir, yan etkileri var mıdır gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Centiyane Otu Nedir

Centiyane otu (Gentiana lutea); (Yılan Otu, Kızıl Kantaron, Eşek Turpu, Gentianae) Doğu Karadeniz Bölgesi ve Uludağ’da yetiştirilen, centiyane bitkisinin dışı esmer yapıdadır. Özellikle kökü şifa kaynağıdır. Sarı ve mavi türü bulunur. Sarı renkte çiçekler açan, 50 cm ile 140 cm arasında değişim gösteren, çok yıllık otsu bir bitkidir.

Genellikle 1700 metreden yüksek dağlık alanlarda yetişmektedir. Ülkemizde ender rastlanan bir bitki türüdür. Bilinçsizce toplandığı için, ülkemizde olduğu gibi, Avrupa ülkelerinde de soyu tükenmek üzeredir. Bundan kaynaklı, örneğin Almanya'da koruma altına alınmış, toplanması kesinlikle yasaklı hale gelmiştir.

Centiyane yaprak olarak, körpe iken, sinirli ota benzemektedir. Fakat köklü bir bitkidir. Kökleri kullanılır. Kök sonbaharda kazılıp kurutulur.Yılan Otu olarak da bilinen Centiyane bitkisinin kökü kalın ve acıdır. İçerisinde acı madde, pektin, tanen, çeşitli alkaloitler, yağ ve şeker bulunur. Bunlarla beraber, Glikozitler Gentiopikrin Gention asid AmaroGentin Gentisin, Tanen Cvitamini Lastik Yağlar Madeni tuzlar Pektin PP Vitamini barındırır ve normal şartlarda herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır.

Centiyane Otunun Faydaları

Öteki acı madde gruplarından başlıca farkı, barındırdığı tanen maddesinin etkisiz kalacak kadar az ve acı maddelerin en acısı olarak bilinen amarogentin maddesinin en yoğun etkiye sahiptir. Bu özelliklerinden ötürü, sindirim sistemi hastalıklarını, sistemde hiçbir rahatsızlığa yol açmadan tedavi edebilen başlıca bitkilerden biri olarak kabul edilebilir.

Centiyane otu iştah açar. Mide ve tükürük salgılarını arttırır ve hazmı kolaylaştırır. Mide şikayetlerini azaltır. İdrar söktürür. Yaraların iyileşmesini hızlandırır. Kas kramplarına oldukça iyi gelir. Ateş düşürücü özelliktedir. Kansızlıkta faydalıdır. Vücuda kuvvet verici özelliktedir. Gut, alkolizm, sıtma, hipokondri ve bağırsak solucanlarına karşı da faydalıdır.

Centiyane Çayı

Centiyane bitkisinin kökleri suda kaynatılıp çay olarak tüketilebileceği gibi haricen yaralara pansuman olarak da kullanılabilmektedir. Centiyane, yara ve iltihap tedavisinde başarıyla uygulanabilir. Hamileler kullanmaktan sakınması gerekir ve yüksek miktarda mide asidi salgılanmasından kaynaklanan mide ve onikiparmakbağırsağı ülserlerinde kullanılmamalıdır. Centiyane çayı ile, safrakesesi salgıları da olumlu yönde etkilenebilir. Bitkinin içerdiği acı maddeler, önce ağız mukozası ile temas ettiğinde, sonra da organizma tarafından emildiğinde, iyileştirici refleksleri başlatır. Aynı zamanda, dolaşım sistemini uyarıcı etkiye sahip olduğu da bilinir.

Tavsiye edilen oranlarda kullanıldığında, bilinen hiçbir yan etkisi yoktur. ancak çok yüksek kan basıncından şikayetçi olanların, mide ve on iki parmak bağırsağı ülseri çekenlerin ve hamilelerin kullanmaması doğru olur. Aynı zamanda, çok ender olmakla beraber, acı madde droglarına karşı alerjisi olanların ve kullanım sonrası baş ağrısı çekenlerin bu tür acı madde droglarından uzak durmaları önerilir.

Centiyane Otu Yan Etkileri

Tüm hastalıklarda geçerli olan, özellikle de kan basıncı yüksek olan kişiler, mide kanaması eğilimine sahip olanlar, uzun süreli ve sürekli burun kanaması problemi yaşayanlar, hamileler, emzirme döneminde olanlar, midesinde yüksek asit sorunu olanların centiyane bitkisini hiçbir şartta kullanmamaları gerekmektedir. Yüksek tansiyon hastalarında centiyane bitkisinin ölümcül bir etki meydana getirmesi bile söz konusu olabileceği için kesinlikle kullanılmamalı. Bitkilere ve ya esasında herhangi bir şeye karşı alerjisi olanların doktora danışmadan centiyane bitkisi kullanması önerilmemektedir.