Soya (Glycine Max)

Vejetaryenler ve vegan diyetler sıklıkla protein bakımından yoksun görünmektedir. Besinlerinde hayvansal proteinlerin bulunmaması çoğu zaman çeşitli eksikliklere yol açmaktadır. Soya fasulyesi bu noktada oldukça yardımcı görünüyor. Soya fasulyesi tam protein kaynağı olarak kabul edilmektedir. Soyanın vegan veya vegan diyetinin ayrılmaz bir parçasını oluşturması şaşırtıcı değil. Bende bu yazımda veganlıkla birlikte ülkemizde popüler olan soya fasulyesinin özelliklerine değineceğim. Yazımda ayrıca soya nedir, soya nasıl tüketilir, soya kıyması, soya sosu, soya yağı faydalı mıdır, neye iyi gelir, protein bakımından zengin midir, yan etkileri var mı gibi sorulara cevaplar aradım.

Soya Nedir

Soya, baklagiller familyasında incelenen 1 - 1,5 m boyunda, kısmen sarılıcı, dallanmış, bir yıllık, Çin ve Japonya'da geniş ölçüde ticari tarımı yapılmakta olan bir bitkidir.

Soya, kazık köklü bit bitkidir. Kuvvetli bir saçak kök sistemi mevcuttur. Kökleri genellikle 60-70 cm olmakla birlikte 2 metre olanları da görülmüştür. Bitki boyu 60-150 cm arasında değişir. Sapı 10-15 boğumdan oluşur. Soya yaprakları üç yaprakçıktan meydana gelir. 3,5 cm uzukluğa sahip ve 1 cm kalınlıkta baklalara sahiptir.

Soyanın Özellikleri

Soya, %18-24 oranında yağ ve %35-45 oranında protein barındırmaktadır. Aynı zamanda %30 karbonhidrat ve %5 oranında mineral, çok sayıda vitamin ve değerli aminoasitler de barındırmaktadır.

Soya, dünyayı besleyen 5-6 bitkisel üründen bir tanesidir. Dünya’da en fazla üretilen ve tüketilen yağ soya yağı, yem sanayisinde en fazla kullanılan ham madde ise soya küspesidir. Sütü, peyniri, sosu, dondurması, eti vb. pek çok ürün üretilmektedir. Toprağa azot kazandırarak kendisinden sonra ekilecek bitkilerin verimini arttırmaktadır.

Soyanın bazı yönlerden insan sağlığına zararlı olduğu iddia edilmişse de bu konuda kesin bir kanıt bulunmamaktadır.Bir başka iddia da hamilelikte soya tüketiminin çocukların ilerideki yaşamında cinsel olumsuzluklara maruz kalabileceğidir.

Soya fasulyesinde genistein adlı bir fitoöstrojen madde bulunmaktadır. Bu madde kanser yapabildiği için hamilelere ve bebeklere tavsiye edilmemektedir. Öte yandan bu konudaki bilimsel çalışmalar yeterince doğrulanmış değildir.

Ancak Soya köftesi, soyanın içerdiği bileşikler nedeniyle et köftesine alternatif olup, içerdiği protein nedeniyle oldukça besleyicidir. Tofu hayvansal peynire alternatif bir soya peyniridir.

Soya Fasülyesi Faydaları

Soya, omega-3 yağları, çoklu doymamış yağ, B vitamini, demir, çinko, anti-oksidanlar, fotokimyasallar ve lif bakımından zengin olup insan sağlığına yararlıdır. Vejetaryenler için mükemmel bir protein kaynağıdır.

Sindirim sisteminin çalıştırarak hazmı kolaylaştırır ve kabızlığı gidericidir. Bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Vücudun ve zihnin yorgunluğunu giderir ve enerji verici bir özelliğe sahiptir.

Soya fasulyesi kanda bulunan kolesterolü düşürerek kalp ve damar hastalıklarından korunmaya yardımcı olmaktadır. Kanda var olan şeker oranını dengeleyen soya şeker hastalarına da yararlıdır. Sinirleri ve adaleleri güçlendirir. İyileşme süresini kısaltır.

Vücut gelişimini destekler. Östrojen hormonunun aşırı salgılanmasının oluşturacağı etkileri önleyerek rahim, meme ve boyun kanserine yakalanma riskini azaltır. Prostatın büyümesini engeller.

Menopoza İyi Gelir

Soya fasulyesi, dişi üreme sisteminin temel bileşenlerinden bir tanesi olan çok iyi bir izoflavon kaynağıdır. Menopoz sürecinde, östrojen seviyeleri önemli ölçüde düşmektedir. İzoflavonlar östrojen reseptör hücrelerine bağlanabiliyorlar, bundan kaynaklı vücut böyle dramatik bir düşüş yaşıyor gibi hissetmemektedir. Bu, mide bulantısı, sıcak basması ve açlık ağrısı benzeri menopoz semptomlarının çoğunu hafifletebilmektedir. Menopoz pek çok kadının yaşamının travmatik bir zamanı olabilmekte; fakat soya fasulyesi bu büyük yaşam geçişini kolaylaştırmanın harika bir aracıdır.

Soya Nasıl Kullanılır

Yemeklerde kullanılmasının yanında soyadan elde edilen un bisküvi, pasta, kurabiye ve bebek mamalarının imalatında sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca soya yağı ve sütü de elde edilmektedir.

Soya fasulyesi özellikle yiyecek maddelerinde bunun yanında boya yapımında kullanılmaktadır. Soya fasulyesinin kullanıldığı yerler :  süt, yoğurt, peynir, dondurma, dondurma külahı, pasta, hayvan yemi, yeşil gübre, ilaç, boya, kağit, kemiksiz et, kahve, salça, sabun, plastik maddeler, lastik, alkol, yağ, margarin, soya unu, ekmek, makarna, tarhana, leblebi, çocuk mamasıdır.

Doğal Cilt Güzelleştirici

Pek çok kozmetik malzemesinde ve kremlerde soya özütü bulunur. Bunun sebebi gerçekleştirilen araştırmalar soyanın sağlığa iyi geldiği kadar cilde de iyi geldiğini ortaya koymaktadır. Soya izoflavonları östrojen reseptörlerine yapışarak cildin oldukça esnek görünmesine yardımcı olur ve kolajen sentezini arttırmaktadır.