Ayçiçeği (Helianthus Annuus)

Ayçiçeği bitkisi pek çok yönden etkileyicidir. Adına uygun olarak, güneşin hareketini izlemektedir (heliotropizm denilen bir fenomen). Çiçeği estetik bir görünüme sahiptir. Aynı zamanda, ayçiçeği tohumu, yenilebilir yağlar üretmek için öğütülmektedir. Bende bu yazımda ayçiçeği nedir, ayçiçeği yağı nedir, faydaları nelerdir, neye iyi gelir, nasıl kullanılır, saça faydaları nelerdir, cilde faydaları nelerdir, yan etkileri var mıdır gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Ayçiçeği Nedir

Ayçiçeği (Helianthus annuus), papatyagiller (Asteraceae) familyasından çekirdekleri ve yağı için yetiştirilen sarı çiçekli bir tarım bitkisidir. Ayçiçeği dünyada ve Türkiye'de en önemli yağ bitkilerinden bir tanesidir. Marmara Bölgesi'nde daha çok yetiştiriciliği yapılmaktadır. Trakya Bölgesi'nde yoğunluk gösterir. Ayçiçeğinin üstündeki çekirdekler fabrikalarda işlenerek satılır. Ayçiçeği dünyada ve Türkiye'de en önemli yağ bitkilerinden biri olup, Türkiye'de genelde yağlık olarak yetiştirilir. Yağlık olarak ekiminin % 70'inden fazlası Trakya ve Marmara bölgesindedir.

Ayçiçeği Özellikleri

Günebakan, Gündöndü ve Günçiçeği şeklinde adlandırılan bir yıllık bitkidir. Ayçiçeğinin boyu, yarım metreden dört metreye kadar varır. Kalınlığı 1 ile4 cmarasında değişir. Ayçiçeğinin çok sağlam bir kök yapısına sahip olduğu bilinmektedir. Bu bitki kuvvetli kökleriyle toprağı sıkı sıkıya kavrar ve çok fazla besin maddesi, özellikle potasyum alır. Ayçiçeğinin sapı, yani gövdesi de oldukça kuvvetlidir. Tek bir saptan ibaret olan veya dallanan çeşitleri bulunmaktadır.

Ayçiçeğinin yaprakları iri ve kalp şeklinde olup, renkleri açık yeşilden koyu yeşile kadar değişir. Bitkinin yaprakları, dalları ve sapı tüylüdür. Ayçiçeği saplarının içi özle doludur. Çiçekler ana sap ya da dalların ucunda teşekkül eden tablalarda meydana gelmektedir. Tablaların altında birbiri üzerine kiremit gibi dizilmiş ve sivri, sapsız mekik şeklinde yaprakları bulunmaktadır.

Ayçiçeğinin Faydaları

Çerez olarak yediğimiz çekirdekleri ile çekirdeklerinden çıkarılan sıvı ve katı yağlarını sıklıkla tükettiğimiz Ayçiçeği bitkisi, Bileşikgiller'dendir. Anayurdu bilinmeyen ayçiçeği, dünyada soya ve yerfıstığından sonra üçüncü sırayı alan önemli bir yağ bitkisidir. Türkiye'de tarımı oldukça yeni olup giderek yaygınlaşmaktadır. 1,5-3 m. kadar boylanabilen bu biryıllık otsu bitkinin sert bir sapı; parçasız, üçgen biçimli, tüylü, yeşil renkli, sert ve büyük yaprakları vardır.

Ayçiçeğinin İçeriği

İçerdiği fosfor ve çinko kemik ve dişlerin oluşumu için gereklidir. Ayrıca fosfor, kalp kasının kasılması ve böbrek fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcıdır. İçerdiği çinko ise yaraların iyileşmesi, aknenin önlenmesi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, tekrarlayan enfeksiyonların ortadan kalkması, tat ve koku duyarlılığının güçlenmesi, sperm hareketlerinin artması açısından önem taşır. İçerdiği B6 vitamini bağışıklık sistemini güçlü tutmaya yarar, kan şekeri düşüklüğüne faydalıdır.

Ayçiçek yağındaki E vitamini kalp, damarlar, beyin ve sinir fonksiyonlarını düzenler, yaraların iyileşmesine yararlı olur, prostat kanserine karşı korur, cilt yaşlılığını geciktirir. Posalı bir besindir. Posalı besinler kanser yapıcı zararlı maddelerin bağırsakta kalma süresini kısalttığı ve bağırsak duvarı ile temasını azalttığı için kanserden korunmada faydalı olurlar.

Ayçiçeği Nasıl Kullanılır

Ayçiçeğinin, ayçekirdeği denilen, tohumları ve tohumlarından elde edilen yağı kullanılmaktadır. Ayçiçeği Yağı sindirimi kolay bir yağ olduğu için yemeklerde ve salatalarda tercih edilir.

Ayçiçeği kökleri, kan şekerini arttırmadığından şeker hastaları için doğal tatlandırıcı yapımında kullanılır. İçerdiği fosfor ve çinko ile kemik ve dişlerin oluşumu için faydalı, kalp kasına ve böbrek fonksiyonlarına iyi gelir.

İçindeki çinko sayesinde yaralara ve sivilcelere, bağışıklık sistemine, tekrarlayan enfeksiyonlarda, spermlerin güçlenmesine iyi gelir. Ayçiçek yağında olan E vitamini kalp, damar, beyin, sinir fonksiyonlarını düzenler. Prostat kanseri riskini düşürür ve cilt güzelliğine yardımcı olur. Posalı bir besindir. Posalı besinler, kanser yapan zararlı bitkilerin bağırsakta kısa durmasını sağlamaktadır.

Ay Çekirdeği

Ayçiçeği çekirdeği, Helianthus annuus bilimsel adını taşıyan ayçiçeği bitkisinin tohumlarıdır. Yaygın olarak kullanılan üç tür ayçiçeği tohumu vardır - bunlardan biri yağ için preslenir, diğeri ise değişken seviyelerde tekli doymamış, çoklu doymamış ve doymuş yağlara sahiptir. Bu, ayçiçeği tohumlarının potansiyel sağlık yararlarının gerçekten ortaya çıktığı alandır. En sık tüketilen ayçiçeği çekirdekleri katı siyah bir kabuğa sahip olmakla birlikte siyah çizgili veya beneklidir.

Ayçiçeği Yağının Faydaları

Ayçiçeği yağı mutfaklarımızda kuyruk yağı ve hayvansal yağlar yerine kullanıldığından kaynaklı kötü kolesterolü de düşürme eğilimindedir. A, D, E, K vitaminlerini barındırır. Bu vitaminler de her insanın alması gereken vitaminlerden bazılarıdır. Ayçiçeği yağı çoklu doymamış yağ asitleri barındırdığından, beyin gelişimi için olumlu etkilere sahip olmaktadır. Aynı zamanda bu doğal bitkisel yağ; tansiyonu, kan dolaşımını ve kolesterolü düzenleyici etkiye sahiptir.
Bu faydalarının yanında astım hastalarını rahatlatan bir yağ çeşididir. Astım krizlerinin etkisini en aza indirebilme özelliği de faydaları arasındadır. Diyabet hastalarında insülin ihtiyacını karşılaması da ayçiçeği yağı faydaları arasında yer almaktadır. Hayvansal yağlara göre, metabolizmaya etkisi oldukça kuvvetlidir.