Ağaç Kavunu (Citrus Medica)

Şadok, turunçgiller familyasında incelenen ve ağaçta yetiştirilen bir meyvedir türüdür. Aşağı-yukarı 3 kilo ağırlığa varabilen bu meyve, bazı zamanlar 4 kiloya kadar ulaşabilir. Kokulu ve kalın kabuklu olan bu meyve, yeterli olgunluğa eriştikten sonra kendiliğinden ağaçtan düşer. Bu bitki, 3 yaşından sonra meyve vermeye başlar. Her ne kadar görüntü olarak kavunu benzese bile tat olarak greyfurt meyvesine benzetilebilir. Bende bu yazımda ağaç kavunu nedir, faydaları nelerdir, reçeli nasıl yapılır, kurusu yararlı mıdır, zararları neledir, şadok meyvesi nasıl yenir, baş ağrısına iyi gelir mi, nerede yetişir, yan etkileri nelerdir gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Ağaç Kavunu Nedir

Ağaç kavunu, sedef otugiller familyasında bulunan meyvesi tüketilen bir bitki türüdür. Kalın ve sert kabuğu ile bilinir. Genelde bir süre saklandıktan sonra ya da hamur işlerinin içine katılarak tüketilmektedir. Bazı kültürlerde meyve çayı yapımında kullanılabilir. Ağaç kavunlarının en çok yetiştirilen bölge Akdeniz çevresi, Hindistan'ın bazı bölgeleri ve Güney ile Orta Amerika'dır. Ülkemizde ise Akdeniz, Ege ve Doğu Karadeniz Bölgesinde yetiştirilir.

Ağaç kavunu turunçgillerden; yaprakları mavimsi pembe bir ağaçtır. Turunçgiller içinde soğuğa en dayanıklı olan bitkisidir. Meyvesinin boyu eninden büyük genel olarak 12-15 cm arasındadır. Kabuğu kalın, sert ve kokuya sahiptir. Dış kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunur. Ağaç kavunu yavaş büyüyen bir ağaçtır. 3 yaşına geldiğinde meyve vermeye başlar. Ağaç kavununun en ağır turunçgil türlerindendir, meyvesinin 1-1.5 kilo, bazen 4.5 kiloya kadar ağırlığı vardır. Meyveler kaba dokulu, gevşek yapılı ve usaresi azdır.Kabuğu kalın, sert ve kokuludur. Dış kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunmaktadır. Meyveler olgunlaştığında ağaç üzerinde kalmazlar, hızlıca dökülürler.

Ağaç Kavunu Faydaları

Limondan büyük, kalın kabuklu ve sarı renkli olan ağaç kavunu meyvesinin günümüzde kabuğu, yaprağı ve çiçeğinden yararlanılır. Güney Avrupa ülkelerinde pastacılık, şekerleme, reçel yapımında, çiçek ve yapraklarının ise parfüm sanayisinde kullanılır. Kabızlığı giderir, mide ve ciğerlerin hararetini kesmektedir, mide ve kalbi kuvvetlendirici etkiye sahiptir ve kalp çarpıntısını giderir, sıtmaya iyi gelmektedir. Ağaç kavununu veya yaprağını koklamak baş ağrısını geçirir, ferahlatıcıdır.

Ağaç kavunu hesperidin isimli bir glikozit içermekte ve bu madde P vitamini etkisi göstererek kılcal damarları kuvvetlendirmektedir. Ağaç kavunu safrayı yok etmektedir, safradan kaynaklanan kusmayı önler. Kabızlığı gidericidir, mide ve ciğerlerin hararetini keser, mide ve kalbi kuvvetlendirir, kalp çarpıntısını giderir, sıtmaya iyi gelir. Ağaç kavununu veya yaprağını koklamak baş ağrısını geçirir, ferahlatır. Bronşit hastalığında nefes darlığına iyi gelir. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılırsa şifalı gelir. Yılan sokmalarında karşı da etkili olabilmektedir ve kabuğu hazmı kolaylaştırıcıdır.

Ağaç Kavunu Nasıl Kullanılır

Çekirdeği, yaprağı, kabuğu kullanılır. Yaprakları kaynatılarak suyu kullanılır. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılır. Kabuğu pişirilerek yenir. Yaprakları, çiçekleri, meyvesi kullanıldığı için farklı dönemlerde toplanılır ve saklanılır. Yaprakları ağaç çiçek açmadan önce toplanılır. Meyvesi olgunlaşınca toplanıp kullanılır ya da kurutularak kullanılabilir. Kökü kaynatılıp buharına oturulursa basura iyi gelir, fitil olarak rahim yolunda kullanılırsa cenin düşürür.

Çekirdekleri ezilip aç karnına su ile içilirse bağırsak kurtlarını düşürür. Çekirdeğinin kabuğu dövülüp akrep sokan yere konursa şifalı gelir. Çekirdeklerinin külü diş diplerine ve ödemlere sürülmesi faydalı olur. Kabuğu çiğnenirse ağız kokusunu giderir. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılırsa şifalı gelir. Yılan sokmada suyunu içmek iyi gelir. Kabuğu hazmı kolaylaştırır.

Ağaç kavununun külü cüzzam yaralarına sürüldüğünde iyi gelmektedir. 5 gram kuru meyve kabuğu dövülüp bir bardak su ile içildiğinde mide sancısını geçirmektedir.  Soğuktan ağrıyan dişlerin üzerine konduğunda ağrıyı dindirir. Çiçeğini koklamak dimağı kuvvetlendirir. Şehveti ve erkekliği artırır. Dahilen kullanılan günlük yaprak miktarı 40 gramı geçmemesi gerekir.

Ağaç Kavunu Yan Etkileri

Egzotik bir meyve olan ağaç kavunu fazla tüketildiğinde, bir takım yan etkiler meydana gelebilmektedir ve vücudun işleyişinde aksaklıklar oluşabilir.

Gebelik sürecinde olan kadınların kullanması önerilmemektedir. Barındırdığı yoğun vitamin ve mineral sayesinde, gebelikte yaşanan hormonal değişikliklerin artmasına yol açar ve bebek gelişimine olumsuz etkiler meydana gelebilmektedir. Hamilelik döneminde tüketilirse düşük ve erken doğum riskini arttırıcı etkilere yol açar. Midede kramp oluşumuna yol açar. Mide şişkinliğinin görülmesine neden olabilir.