Gentian Çiçeği (Gentiana Lutea)

Gentian (Gentiana lutea); ülkemizde büyük kantaron, cintiyane, çityane, yılanotu gibi isimlerle bilinmektedir.Yüzün üzerinde türü olan bu bitkinin Avrupa da 30 kadar Türkiye de ise 10'un üzerinde türü yetiştirilmektedir. Bende bu yazımda gentian çiçeği nedir, nasıl kullanılır, faydaları nelerdir, etkileri nelerdir, yan etkileri var mıdır gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Gentian Çiçeği

Gentian çiçeği anayurdu bilinmeyen, Kuzey Yarım kürenin ılıman iklim bölgelerindeki dağlık alanlarında ve güneşli bayırlarda ağır ağır gelişerek yetişen, çok yıllık dayanıklı bir otsu bitkidir.Yavaş büyürler ve 60 yıl kadar yaşarlar.Avrupa da birçok ülkede koruma altına alınmıştır.100-120 cm yüksekliğe kadar büyüyebilen bir bitkidir.Bitki kökleri hoş baharat  kokulu önce tatlımsı sonra acımsı bir lezzete sahiptir.

Tadı uzun süre ağızda kalmaktadır. Taze kökler  keskin ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Ülkemizde Bursa-Uludağ ve Doğu Karadeniz bölgesinde görülmektedir. Yaprakları enli, sapsız ve karşılıklı dizilmiş durumdadır. Temmuz-ağustos aylarında açan sarı renkli güzel çiçekleri, boru şeklinde ve toplu durumda olmaktadır. Dışı esmer ve içi sarı renkli rizomu (kök gövdesi) ve buna bağlı kök saçakları bulunmaktadır. Bitki, tohumlarıyla çoğaltılmaktadır.

Gentian Çiçeğinin Faydaları

Sindirim sistemini uyararak ifrazatı artırır ve iştah açıcı özelliktedir. Mide yanma ve ağrılarına iyi gelir. Aynı zamanda safra söktürücüdür ve iltihaplı yaralar da haricen kullanılır. Ateş düşürücü özelliğe sahiptir. Bağırsak parazitlerine karşı yararlıdır. Akyuvarları artırır genellikle ülser ve gastrit gibi sorunlar için kullanılan bitkinin kökleri kullanılır.hazımsızlık problemlerine faydalıdır.

Ekstre, çay tentür gibi kullanım şekilleri vardır. Sinir uçlarını uyarıp sindirim salgılarını artırarak iştahı açar. Aynı nedenle sindirimi kolaylaştırır. Dispepsi (sindirim zorluğu) ve midenin gazlı olması durumlarında çok yararlı, iyileştirici etkilere sahiptir. Bedeni güçlendirici bir toniktir. Alyuvarları artırıcı etkisi kanıtlanmıştır. Bu nedenle kansızlık durumunda olumlu sonuçlar vermektedir.

Gentian Çiçeği Nasıl Kullanılır

Centiyanın rizom ve kök saçakları sonbahar mevsiminde toprak kazılarak çıkarılır. Bunlar dilimlenerek özenle, ağır ağır kurutulur. Kurumuş kök parçalarından 1/2 tatlı kaşığı l bardak su içine konularak su ısıtılır. 5 dakika süreyle kaynatma sürdürülerek çayı hazırlanır. Bu bu çay, yemeklerden önce ya da midede şişkinlik ve ağrı duyumsandığı zaman birer bardak içilir. Centiyanın ayrıca yaraları iyileştirici etkisi vardır, Bunu sağlamak için hazırlanan çayla günde birkaç kez yaralar dıştan yıkanmaktadır.

Temizlendikten sonra çabuk kuruması için boylamasına dilimlenerek ipe asılıp kurutulur.İyi havadar kuru yerlerde kurutulur.temiz havadar yerlerde saklanır.İnce kıyılmış  ½ çay kaşığı kök ,150 ml suda 10 sat bekletilerek demlenir,süzülür.Yine ince kıyılmış ½ çay kaşığı kök 150 ml  kaynar suda haşlanır,20 dakika beklenip süzülür.

Kan basıncı yüksek olanlar  mide kanamsına eğilimliler, sürekli burun kanaması olanlar hamileler, midesi yüksek asitliler kullanmamalıdır.

Gentian Çayı Nasıl Demlenir

Soğuk suda centiyane çayı demlemek için; ince kıyılan yarım çay kaşığı centiyane kökü, 1 su bardağı suyun içerisinde 10 saat kadar bekletilerek demlenmektedir. Sonrasında süzüldükten sonra tüketilir.
Sıcak suda centiyane çayı demlemek için; ince kıyılmış yarım çay kaşığı centiyane kökü, 1 su bardağı kaynar suyun içinde haşlanır ve 20 dakika bekletildikten sonra süzülerek tüketilir.

Centiyane şarabı hazırlamak için; 30 – 40 gram ince kıyılmış centiyane kökü, 2 su bardağı şarabın içinde 15 gün dinlendirilmesi gerekiyor. Sonrasında süzerek tüketebilirsiniz.

Centiyane ile tentür elde etmek için; 10 gram ince kıyılmış centiyane kökü, 1 yemek kaşığı sulandırılmış alkolde 1 gece bekletilir ve süzüldükten sonra kullanılır.