Dut (Moraceae)

Dutlar, dünyanın farklı ılıman bölgelerinde yetişen yaprak döken ağaç cinsinden tatlı, asılı meyvelerdir. Muhtemelen Çin menşeli olan bu meyve, tüm dünyaya yayıldılar ve eşsiz lezzetleri ve etkileyici besin bileşimi ile övgüler aldılar. Esasında, dünyanın farklı bölgelerinde bulunan çeşitlerin çoğunun yaygın olduğu gibi bu bölgelerden “yerli” olduğu düşünülür. Dut türlere bağlı olarak değişir ve yaygın türleri şunlardır; morus australis ve kara dut ancak diğer lezzetli çeşitleri de vardır. Bende bu yazımda dut nedir, faydaları nelerdir, cilde faydaları nelerdir, yaprağının faydaları nelerdir, nasıl kullanılır, neye iyi gelir, doğal cilt bakımında nasıl kullanılır, hamilelikte etkisi var mıdır, kara dut mu beyaz dut mu daha faydalıdır gibi çok sorulan sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Dut Nedir

Dut, dutgiller familyasında incelenen Morus cinsini meydana getiren ağaç türüdür. Dutun anavatanı Çin’dir. Bu ağaç 15 m'ye kadar boylanabilmektedir. Gövde silindirik, dik ve kalın; kabuk çatlaklı ve gri-kahve renklidir.

Yaprakları saplı, iki sıra üzerine dizilmiş, tabanı yuvarlak veya kalp şeklinde, üst yüzü koyu, alt yüzü ise daha açık yeşil renklidir. Kenarları dişli yapıdadır. Çiçekler, bir evcikli olup yaprakların koltuğunda ve saplı durumlar halinde bulunmaktadır.

Meyveleri beyaz ve kara olan dutun barındırdığı vitamin ve minerallerin yanında mikrop öldürücü özelliği bulunmaktadır. Aynı zamanda dutun yaprakları ipek böceklerini beslemek için de kullanılmaktadır.

Dutun Besin Değeri

100 gram dut meyvesinin içeriğinde aşağıdaki besin ve mineraller bulunmaktadır:

Su: 87,68 g
Enerji: 43 kcal
Protein: 1,44 g
Toplam lipit (yağ): 0,39 g
Karbonhidrat: 9.8 g
Lif: 1.7 g
Toplam şekerler: 8.1 g
Kalsiyum: 39 mg
Demir: 1.85 mg
Magnezyum: 18 mg
Fosfor: 38 mg
Potasyum: 194 mg
Sodyum: 10 mg
Çinko: 0.12 mg
C vitamini, toplam askorbik asit: 36,4 mg
Tiamin: 0.03 mg
Riboflavin: 0.1 mg
Niasin: 0.62 mg
B-6 Vitamini: 0.05 mg
Folat, DFE: 6 µg
B-12 Vitamini: 0 µg
A Vitamini, RAE: 1 µg
A Vitamini, İÜ : 25 İÜ
E Vitamini (alfa-tokoferol): 0.87 mg
D Vitamini (D2 + D3): 0 µg
D vitamini: 0 IU
K Vitamini (filokinon): 7.8 µg
Yağ asitleri, toplam doymuş: 0.03 g
Yağ asitleri, toplam tekli doymamış: 0.04 g
Yağ asitleri, toplam çoklu doymamış: 0.21 g
Yağ asitleri, toplam trans: 0 g
Kolesterol: 0 mg
Kafein: 0 mg

Dutun Faydaları

Dut vücuda kuvvet verir, kansızlığa iyi gelmektedir. Ağız, bademcik ve boğaz iltihabı, diş eti hastalıkları ve öksürüğe karşı fayda sağlamaktadır. Ateş düşürücü niteliktedir. Karaciğeri de kuvvetlendirici etkisi bulunmaktadır.

Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasına yardım eder. Özellikle yemekle beraber tüketildiği zaman hazmı kolaylaştırır. Aç karnına tüketilirse kabızlığı giderir ve hatta ishal yapabilir, bağırsak kurtlarını düşürmeye de yardımcı olur.

Dut şurubu mide ve bağırsak iltihaplarını iyileştirmeye yardımcı olmaktadır. Dut taze ve kuru olarak tüketilebilir. Aynı zamanda dutun şurubu, reçeli ve pekmezi yapılabilir.

Dut Şurubu

Dutun yaprakları da kullanılmaktadır. Yaprakları kaynatılıp suyu tüketilirse kabızlığa iyi gelmektedir. Dut kabuğu ve yaprağı kaynatılıp bunun suyuyla gargara yapılırsa diş ağrılarını dindirir. Diş ağrıları için 7-10 adet yaprağı veya kabuğuna yarım litre su katılır. 10 dakika kadar kaynatılır, soğutulduktan sonra ağızda gargara yapılabilir.

 Egzema Tedavisinde Dut

Egzama tedavisi için beyaz dut faydası oldukça büyüktür. Yaklaşık olarak 15 tane beyaz dut yarım lt. suda 15 dk. kaynatılır. Daha sonra bu su, biraz soğutularak eller 20 dk. kadar bu suda bekletilir. Sudan çıkarıldıktan sonra eller 45 dk. kadar yıkanmamalı ve daha sonra sabun benzeri bir madde kullanmadan yıkanmalıdır. Bu uygulama 2 günde bir defa egzama hastalığı geçene kadar uygulanmalıdır.

Dut Yaprağı Çayı

Dut şurubu yapımı için 1 kg karadut, 3 su bardağı şeker ve 1 adet limon temin edilir. Şurup yapılacak olan karadutlar iyice yıkanarak temizlenir. Yıkanmış olan dutlar kaynatılacağı tencereye konularak üzerine şeker ilavesi gerçekleştirilir.

Ocakta 7-10 dk bu şekilde kaynatıldıktan sonra limonun suyu karadutların üzerine sıkılmaktadır, 5 dk. daha kaynatılır, daha sonra ocaktan alınarak soğumaya bırakılır. Hazırlanan karadut şurubu kavanoz veya şişelere konularak muhafaza edilir. Servis yapılacağı zaman karadut şurubunun üzerine 1 lt’nin yarısından fazlası olacak şekilde su ilave edilir.