Ağaç Kavunu (Citrus Medica)

Ağaç kavunu şadok ismiyle de bilinen bir meyvedir. Pek çok faydası olduğu bilinen bu meyvenin bazı zararları da bulunmaktadır. Ağaç kavunu bitkisi üç yaşına geldiğinde meyve vermektedir. Bu bitkinin meyvesinde olan suyundan ve yapraklarından faydalanılmaktadır. Meyvesi 1-4 kg aralığında olabilmektedir. Meyve hasatı yapılmaya uygun olgunluğa geldiği zaman kendiliğinden düşmektedir. Oldukça sıra dışı bir görüntüye sahip olan, faydaları ise saymakla bitmeyen ağaç kavunu yeni yeni bilinen ve popülerleşen bir meyvedir. Bende bu yazımda ağaç kavunu nedir, faydaları nelerdir, zararları nelerdir, nasıl tüketilir, meyvesinin tadı nasıldır, şadok nedir, yan etkileri var mıdır, zararları nelerdir gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Ağaç Kavunu Nedir

Ağaç kavunu (Citrus medica), sedef otugiller (Rutaceae) familyasında incelenen ve meyvesi tüketilen bir bitki çeşitidir. Kalın ve sert kabuğu ile tariflenir. Genel olarak bir süre saklandıktan sonra ve ya hamur işlerinin içine katılarak tüketilmektedir. Bazı kültürlerde meyve çayı yapımında kullanılır.

Ağaç kavunlarının en çok yetiştiği yerler Akdeniz çevresi, Hindistan'ın bazı bölgeleri ve Güney ile Orta Amerika'dır. Ülkemizde ise Akdeniz, Ege ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yetiştirilmektedir. Ağaç kavununun en ağır turunçgil türüdür, meyvesinin 1-1.5 kilo, bazen 4.5 kiloya kadar çıkmaktadır. Meyvesinin boyu eninden büyük genelde 12-15 cm arasındadır. Kabuğu kalın, sert ve kokuludur. Dış kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunur. Meyveler kaba dokulu, gevşek yapılı ve usaresi azdır. Kabuğu kalın, sert ve kokulu bir yapısı vardır.

Dış kabuğu üzerinde pürüz ve çıkıntılar bulunur. Meyveler olgunlaştığında ağaç üzerinde kalmazlar, süratle dökülürler. Limondan büyük, kalın kabuklu ve sarı renkli olan ağaç kavunu meyvesinin günümüzde kabuğu, yaprağı ve çiçeğinden yararlanıldığını, Güney Avrupa ülkelerinde pastacılık, şekerleme, reçel yapımında, çiçek ve yapraklarının ise parfüm sanayisinde kullanılmaktadır.

Ağaç Kavununun Faydaları

Ağaç kavunu hesperidin adındaki bir glikozit barındırmaktadır ve bu madde P vitamini etkisi göstererek kılcal damarları kuvvetlendirir. Ağaç kavunu safrayı ortadan kaldırır, safradan kaynaklanan kusmayı önler. Kabızlığı giderir, mide ve ciğerlerin hararetini keser, mide ve kalbi kuvvetlendirir, kalp çarpıntısını giderir, sıtmaya iyi gelir. Ağaç kavununu veya yaprağını koklamak baş ağrısını geçirmektedir ve ferahlatır.

Bronşit hastalığında nefes darlığına iyi gelmektedir. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılıyorsa şifa sağlamaktadır. Yılan sokmalarında suyu tüketilirse iyi gelmektedir. Kabuğu hazmı kolaylaştırıcı etkidedir. Yutmamak şartıyla kabukları çiğnendiğinde ağız kokusuna iyi gelir ve diş etlerine faydası olmaktadır. Aynı zamanda safrayı yok eder, safradan kaynaklanan kusmayı önler.

Kabızlığı giderir, mide ve ciğerlerin hararetini keser. Mide ve kalbi kuvvetlendirir, kalp çarpıntısını giderir. Sıtmaya iyi gelir. Ağaç kavununu veya yaprağını koklamak baş ağrısını geçirir, ferahlatır. Kurutulmuş meyveler güveleri kaçırmak için elbise arasına konulur. Kaynatılmış suyunun buharı eve güzel bir koku vermektedir ve ferahlık sağlar.

 Ağaç Kavunu Nasıl Kullanılır

Çiçeği açılmadan toplanmaktadır ve 5 gün su içine bırakıldığı zaman ve acılığı gidene kadar her gün suyu değiştirilmeli, sonra balla karıştırılarak marmelat yapılır, kış mevsiminde soğuk algınlığında, bronşit hastalığında, nefes darlığında bu karışımdan bir miktar yenirse şifalı gelmektedir. Dahili kullanılan günlük yaprak miktarı 40 gramı geçmemesi gerekmektedir.Yaprakları hazmı kolaylaştırır, nefesi rahatlatır. Yaprağı ezilerek suyu balla karıştırılıp günde üç kez birer çorba kaşığı yenirse mesane iltihabına iyi gelir.

Çekirdekleri ezilip aç karnına su ile içilirse bağırsak kurtlarını düşürür. Çekirdeğinin kabuğu dövülüp akrep sokan alanları konulduğunda iyi gelmektedir. Çekirdeklerinin külü diş diplerine ve ödemlere sürülürse faydalı gelir. Kabuğu çiğnenirse ağız kokusunu giderir. Kabuğunun suyu ile yaralar pansuman yapılırsa şifalı gelir. Yılan sokmada suyunu içmek iyi gelir. Kabuğu hazmı kolaylaştırmaktadır.

Ağaç Kavununun Zararları

Egzotik bir besin olan şadok fazla tüketildiği taktirde, bir takım yan etkilerden kaynaklı, vücudun işleyişinde aksaklıklar oluşabilmektedir. Bunlar;

Gebelik sürecinde olan kadınların kullanmaları asla önerilmemektedir. Barındırdığı yoğun vitamin ve minerallerden kaynaklı, gebelikte yaşanan hormonal değişikliklerin artmasına yol açmakta ve bebek gelişimine olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Çünkü hamilelik döneminde tüketilmesi sonucu düşük ve erken doğum riski yaşanabilmektedir. Midede kramp oluşumuna yol açmaktadır. Mide şişkinliğinin görülmesine neden olabilmektedir. Çok asitli bir meyve olduğundan kaynaklı, midenin hassaslaşmasına ve ülsere yol açabilmektedir. Sulu bir meyve olduğundan kanın sulanmasını sağlanmaktadır. Bundan kaynaklı, kan sulandırıcı özellikte ilaçlar kullananların, böbrek hastalarının ve ya kronik bir hastalığı olanların kesinlikle kullanmamaları gerekir.