Safran Çiçeği (Crocus Sativus)

Safranın en etkileyici sağlık faydaları arasında solunum sağlığını iyileştirme, sindirim sistemini düzenlemeyi, ağrıyı ortadan kaldırma ve uyku düzenlerini iyileştirme yeteneği bulunmaktadır. Aynı zamanda kansere iyi gelir, kanamayı azaltabilir, kalp sağlığına iyi gelir, kan dolaşımını artırabilir, diyabeti yönetebilir, kemikleri güçlendirebilir ve bağışıklık fonksiyonunu iyileştirici özelliktedir. Bende bu yazımda safran çiçeği nedir, safran baharatı nedir, safranın faydaları nelerdir, nasıl yetiştirilir, zararları var mıdır, nasıl kullanılır, etkileri nelerdir gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Safranın Özellikleri

Asya seferlerinde Büyük İskender safranı tüketerek ve yiyeceklerinde kullandığı gibi savaş yaralarını tedavi amacıyla banyosunda da kullanmıştır. Helenistik Mısır döneminin sonlarında Kleopatra'nın, sevişmelerinin daha zevkli geçmesi için banyosunda safran kullandığı biliniyor. Perslilerin safranı uyuşturucu maddelerle beraber ve afrodizyak olarak kullandığı da düşünülmektedir.

Safran (Crocus sativus), süsengiller (Iridaceae) familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20–30 cm boyunda, çiğdem (Crocus) cinsinden soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharat. Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir. Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dahil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tat verici olarak kullanılır.

Safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran'da yetiştirilir. Ağırlığına göre dünyanın en pahalı baharatıdır. Safran bitkisi güçlü ve doğrudan güneş ışığını ne kadar severse, gölgede kalmaktan da o kadar hoşlanmaz.

Dolayısıyla gün ışığı alan yamaçlar (Kuzey Yarımküre’de güneye doğru) safran bitkisi dikimi için en elverişli yerlerdir.  Osmanlı padişahlarını kuvvet macunu olarak kullanılan ve dünyanın en pahalı baharatları arasında yer alan Safran bitkisi Türkiye de sadece Safranbolu ilçesi ve köylerinde yetişmektedir.

Safranın Besin Değeri

Safranın eşsiz organik bileşimi, karotenoidler, safranal, krosin, antioksidanlar ve diğer biyokimyasallar, insan sağlığı için gerekli olan mineraller ve vitaminler dahil olmak üzere 150'den fazla uçucu bileşiği barındırdığı için diyetinize güçlü bir katkı sağlamaktadır. Safran aynı zamanda şu vitamin ve mineralleri içermektedir; A vitamini, C vitamini, riboflavin, niasin, tiamin, B vitamini -6, folat, vitamin B-12, potasyum, demir, magnezyum, fosfor, sodyum ve çinko...

Safran Çiçeğinin Faydaları

Mısırlı sağlıkçılar her türlü gastroentestinal tedavi için safranı kullanırdı. Safran antikarsinojenik (kanser bastırıcı), anti-mutajenik (mutasyon-önleyici), immünomodüle edici, ve antioksidan benzeri özellikleri olduğu için İlaç sanayinde ham madde olarak kullanılmaktadır.

Safran acı tadıyla iştah açıcıdır. Sinirleri uyarıcı etkisi ile vücuda dinçlik ve kuvvet katar. Sinir zayıflığını giderir. Kokusu yatıştırıcı ve rahatlatıcıdır. Ateşi düşürür ve öksürüğü keser.

Bu özelliği ile özellikle astım ve bronşitte faydalıdır. Safranın karaciğer hastalıklarında da faydası görülür. Ciltteki kaşıntıları ve sivilceleri giderir. Rahim kaslarını uyararak adet söktürücü etki gösteren safran, bu özelliği ile düşüğe de sebep olabileceği için hamileler tarafından kullanılmamalıdır.

Adet sancılarını azaltmakta da etkilidir. Diş etlerini kuvvetlendirir ve diş eti ağrılarını azaltır. Uyarıcı etkisi ile cinsel isteği de arttırıcı özelliği vardır

Safranın yemek ve tatlılarda kullanımı gayet kolaydır. Örneğin; iki su bardağı pirinç ölçüsünde pilavı pişirdikten sonra safran, pilav tenceresine ilave edilir ve karıştırılır. Safran lifleri elbette pilav'a doğrudan karıştırılmaz. Onun için, 3-4 adet tel safran lifi iki yemek kaşığı ılık su içerisinde ıslatılır ve pilav piştikten sonra bu su pilava katılır.

Safran çayının yapılmasında klasik yöntemledir. 1 Su bardağı sıcak su içerisine 2-3 adet safran lifi katılır ve 5 dakika bekletildikten sonra çay servise hazırdır.

Safran Çiçeği Nasıl Kullanılır

Ülkemizde safran bitkisi yerine aspir adı verilen (yalancı safran) bitki satılmaktadır. Fakat aspirin aroması ve kokusu zayıf olduğu için gerçek safrandan ayırt edilebilir. Toz biçiminde satılan safranın sahte olma ihtimali fazladır.

Yine başka bir hile ağırlığını artırmak için bal ve yağ emdirilmesidir. Yumurta sarısı ile karıştırılıp çıbanlara konursa faydası görülür. Bal ile macun yapılırsa kumları dökmeye yardımcı olur. Günlük kullanımı ortalama 0.5 – 1 gramdır.

Safranın Yan Etkileri

Fazla oranda kullanımı zehirleyicidir ve hayati tehlike bile arz edebilmektedir aynı zamanda böbreklere de zarar vermektedir. Safra aynı zamanda kanamaya yol açmaktadır. Düşük yapma riski yaşandığından hamile kadınlar kullanmaması gerekir. Belli bir miktar dozlar sağlık bakımında tehlikeye yol açtığından kaynaklı herhangi bir rahatsızlık için kişinin kendi başına kullanmaması yerinde olmaktadır.

İlaç, boya maddesi ve baharat olarak kullanılabilir. Oldukça güçlü bir koku ve renk vericidir. Fazla miktarda kullanılmamalıdır. Hamileler hiç kullanmamalıdır. Yumurta sarısı ile karıştırılıp çıbanlara konursa faydası görülebilir. Bal ile macun yapılırsa kumları dökmeye yardımcı olmaktadır.