Ginseng (Panax)

Ginseng aslında Panax  cinsine  ait yaklaşık bir düzine farklı bitki türünü  içerisinde barındıran geniş bir terimdir. Büyük etli kökleri olan bu çok değerli bitki tipik olarak Kuzey Amerika’da ve Asya’nın daha serin bölgelerinde yetişmektedir. Açık renkli, etli kök bitkinin tıbbi açıdan en değerli unsurudur ve kurutulmuş, bütün veya dilimlenmiş olarak satılmaktadır. Yeşil, oval yapraklar çok daha sınırlı olarak kullanılır, ancak bazı kullanımları vardır.  Ginsengin en etkileyici sağlık yararları arasında, zihni uyarma, enerjiyi arttırma, iltihabı yatıştırma, stresi azaltma ve yaşlanmayı önleme yeteneği bulunmaktadır. Ayrıca anti- kanser potansiyeline sahiptir ve cinsel gücü arttırmaya, kilo kaybına , diyabeti yönetmeye yardımcı olur, adet rahatsızlığını kolaylaştırır, saç sağlığını artırır ve cildi korur. Bende bu yazımda ginseng nedir, faydaları nelerdir, nasıl kullanılır, özellikleri nelerdir, kırmızı ginsengin faydaları nelerdir, ginseng çayı nasıl yapılır gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Ginseng Nedir

Ginseng; Amerikan ginsengi için Panax quinquefolius ve Kore ginsengi içinse Panax ginseng'dir. Ginseng'in botanik ismi olan "Panax", Yunanca "tam iyileşme" anlamına gelen "panacea" kelimesinden türetilmiştir. M.S 1. yüzyıla ait bir Çin metninde; Ginseng, zihni güçlendirici, irfan ve bilgeliği artırıcı bir şifalı bitki olarak tanımlanmakta ve düzenli kullanımının yaşam süresini artıracağı belirtilmektedir. Büyük kazık köklü çok yıllık otsu bir bitkidir.

6-8 yaşındaki bitkilerin köklerinin çapı 10 santimetreyi bulmakta olup, beyaz veya kırmızı renklidir. Bitkinin yaşlı etli ve çatallı kökleri, ilaç olarak kullanıldığından, Çin, Japonya, Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinde yabani olarak bulunmasının yanı sıra, kültürü (yetiştirilmesi) de yapılmaktadır.

Ginsengin iki farklı türü genelde ön plandadır. Bunlar Asya Kore ginsengi ve Amerikan ginsengidir. Asya ginsengi aynı zamanda Panax ginseng, Çin veya Kore ginsengi, ya da kırmızı ginseng olarak adlandırılır.

En eski çağlardan günümüze kadar bilinen ve kullanılan Ginseng Radix drogu Panax ginseng bitkisinin kök kısımlarından oluşur. Panax ginseng Araliaceae familyasından yaklaşık 50 cm boyunda bir bitki olup yaprakları oval dişli koyu yeşil renkte bulunmaktadır.

Küçük küme şeklindeki yeşil-sarı çiçekleri parlak küme şeklinde kırmızı meyvelerin oluşmasına yol açar. Piyasada farklı türlerden elde edilen çeşitli ginseng drogları bulunmaktadır. Bu drogların kimyasal içerikleri ve taşıdıkları etken madde oranları birbirinden farklı olup dolayısıyla etkileride farklıdır.

Ginseng olarak bilinen drogların elde edildiği bitkiler: Kore ginsengi: Panax ginseng (Kore ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde yetiştirilir.)

Ginsegn'in Faydaları

Bitki ginsenosit adı verilen triterpenik saponositler, panaxosidesitler, panaxatnol, D grubu vitaminler taşımaktadır. Ginseng, Çin tıbbının çok meşhur bir bitkisidir. Bitkinin kan basıncını düzenleyici, kalp kuvvetlendirici, kolestrol seviyesini düşürücü, merkezi sinir sistemini uyarıcı ve özellikle yorgunluğu giderici özelliği vardır. Ayrıca iştah açıcı ve cinsel gücü kuvvetlendirici etkisi bulunmaktadır.

Ginseng'in tüm şifalı bitkiler içerisinde en etkili adaptogen (strese karşı direnci artıran bir ajan) olduğu düşünülür. Fiziksel aktiviteleri ve vücut direncini artıran bir bitkidir ve fiziksel ve mental (zihinsel) dayanıklılığı artırır.

Ginseng'in uzun bir süreden beri, özellikle erkeklerin üretkenliğini, erkeklik hormonu (testesteron) ve sperm miktarını, cinsel gücünü ve dolaşım sistemlerini (özellikle prostata karşı) olumlu bir şekilde etkilediği de düşünülmektedir. Ginseng'in kadınlar üzerindeki beynin hafıza (bellek) merkezlerini uyarıcı etkisinin bulunması ise yenidir.

Adet Ağrılarına İyi Gelir

Yatıştırıcı ve anti-inflamatuar madde olarak, genellikle kadınlar için reçete edilir. Ginseng  acı  aşırı menstrüel rahatsızlık ve kramplarda da kullanılır. Ayrıca, orta yaşlı kadınlarda ruh hali dalgalanmaları, sıcak basmaları, anksiyete , depresif belirtiler, gece terlemeleri, vajinal kuruluk, azalmış cinsel dürtü, uykusuzluk, kilo alımı, saç dökülmesi, sinirlilik ve diğer menopoz değişikliklerini azaltmaya yardımcı olmaktadır.

Ginseng Nasıl Kullanılır

Ginsengin kullanım önerimi genel olarak en az 3 hafta ve en fazla 2-3 ay olarak tavsiye edilmektedir. Bazı uzmanlar 3 hafta kullandıktan sonra birkaç hafta kullanıma ara verip daha sonra yine başlanabileceğini belirtmektedir.

Şifa sağlamak üzere ya ginsengin kökü günde birkaç kez çiğnenir ya da 1/2 tatlı kaşığı ginseng kökü tozu 1 bardak suya konulup kaynama noktasına kadar ısıtılır. Sonra ateş kısılarak 10 dakika süreyle ısıtma işlemi sürdürülür. Böylece hazırlanan dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.

Ginseng Çayı

Çayı: Ginseng kökünden veya tozundan 2-3 gr demliğe konur ve üzerine 300-400 ml kaynar su ilave edildikten sonra 10 dakika hafif kaynatılır ve 10 dakika demlenmeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.
Ginseng kökü alıp ve her gün 2-3 gram tüketebilirsiniz. Rendelenmiş kökleri çay gibi demlenebilir. Acı olmaması için balla tatlandırılabilir. Kıyılmış Ginseng köklerini çorbalara ekleyebilirsiniz.

Uyarı: Ginseng alımı bazı kişilerde baş ağrısına yol açabilir.