Gentinan Bitkisi (Gentiana lutea)

Gentinan bitkisi (Gentiana lutea); ülkemizde; büyük kantaron, cintiyane, çityane, yılan otu gibi isimlerle adlandırılmaktadır.Yüzün üzerinde türü olan bu bitkinin Avrupa da 30 kadar Türkiye de ise 10 un üzerinde türü yetiştirilmektedir. Bende bu yazımda gentinan bitkisi nedir, faydaları nelerdir, nasıl kullanılır, neye yarar, süs bitkisi olarak kullanılır mı, tıbbi kullanım alanları nelerdir, yan etkileri var mıdır gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Gentinan Bitkisi Özellikleri

Gentinan bitkisinin anayurdu bilinmemekle beraber, Kuzey Yarımkürenin ılıman bölgelerindeki dağlık alanlarda ve güneşli bayırlarda ağır ağır gelişerek yetişir ve  çok yıllık dayanıklı otsu bitkidir.

Bu ot yavaş büyümektedir ve 60 yıl kadar yaşarlar. Avrupa da pek çok ülkede koruma altına alınmıştır. 100-120 cm yüksekliğe kadar boylanabilen bir bitkidir. Bitki kökleri hoş baharat kokulu önce tatlımsı sonra acımsı lezzete sahiptir.

Tadı uzun süre ağızda kalır. Taze kökler  keskin ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Ülkemizde Bursa-Uludağ ve Doğu Karadeniz bölgesinde yetişmektedir. Yaprakları enli, sapsız ve karşılıklı dizilmiş durumdadır. Temmuz-ağustos aylarında açan sarı renkli güzel çiçekleri, boru yapılı ve toplu durumda olmaktadır. Dışı esmer ve içi sarı renkli rizomu (kök gövdesi) ve buna bağlı kök saçakları vardır. Bitki, tohumlarıyla çoğalmaktadır.

 Gentinan Bitkisinin Faydaları

Sindirim sistemini uyararak ifrazatı artırır ve iştah açar. Mide yanma ve ağrılarına iyi gelri.Safra söktürücüdür.iltihaplı yaralar da haricen kullanılır.Ateş düşürücü özelliğe sahiptir.bağırsak parazitlerine karşı yararlıdır.Akyuvarları artırır.genellikle ülser ve gastrit gibi sorunlar için kullanılan bitkinin kökleri kullanılır.hazımsızlık problemlerine faydalıdır.

Ekstre,çay tentür gibi kullanım şekilleri vardır. Sinir uçlarını uyarıp sindirim salgılarını artırarak iştahı açar. Aynı nedenle sindirimi kolaylaştırır. Dispepsi (sindirim zorluğu) ve midenin gazlı olması durumlarında çok yararlı, iyileştirici etkiler yapar. Bedeni güçlendirici bir toniktir. Alyuvarları artırıcı etkisi kanıtlanmıştır. Bu nedenle kansızlık durumunda olumlu sonuçlar verir.

Gentinan Çayı

Gentinanın rizom ve kök saçakları sonbahar mevsiminde toprak kazılarak çıkarılır. Bunlar dilimlenerek özenle, ağır ağır kurutulur. Kurumuş kök parçalarından 1/2 tatlı kaşığı l bardak su içine konularak su ısıtılır. 5 dakika süreyle kaynatma sürdürülerek çayı hazırlanır. Bu bu çay, yemeklerden önce ya da midede şişkinlik ve ağrı duyumsandığı zaman birer bardak tüketilir.

Gentinanın ayrıca yaraları iyileştirici etkisi bulunmaktadır ve bunu sağlamak için hazırlanan çayla günde birkaç kez yaralar dıştan yıkanır. Yaşlı bitkinin kökleri bahar veya sonbaharda kazılıp çıkarılır.Temizlendikten sonra çabuk kuruması için boylamasına dilimlenerek ipe asılıp kurutulur.

İyi havadar kuru yerlerde kurutulur.temiz havadar yerlerde saklanır.İnce kıyılmış  yarım çay kaşığı kök ,150 ml suda 10 sat bekletilerek demlenir,süzülür.Yine ince kıyılmış yarım çay kaşığı kök 150 ml  kaynar suda haşlanır, 20 dakika beklenip süzülür.

Kan basıncı yüksek olanlar  mide kanamsına eğilimliler, sürekli burun kanaması olanlar hamileler, midesi yüksek asitliler kullanmaması gerekir.