Nane (Lamiaceae)

Nane çayı, sağlıklı kalmanın keyifli ve ferahlatıcı bir yoludur ve bağışıklık sisteminizi güçlendirmenize, sindirimi iyileştirmenize ve ağrıları azaltmaya yardımcı olmaktadır. Avrupa'ya özgü, nane çayı ve uçucu yağlar kolayca temin edilebilir ve canlandırıcı mentollü aroması bu çayı popüler yapan özelliklerdendir. Bende bu yazımda nane hakkında bir yazı hazırladım. Nane bir çok kullanımı olan bir bitkidir fakat en çok çay şeklinde tüketildiği ve kullanıldığı için değindim. Ayrıca nane nedir, özellikleri nelerdir, faydaları nelerdir, etkileri nelerdir, nasıl kullanılır, cilde faydaları neledir, bağırsaklara etkisi nelerdir gibi sorulara cevaplar aradım. İyi okumalar.

Nane Nedir

Nane, ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasında incelenen,  Mentha cinsi denilen bütün Dünya'da yetişen 25-30 türü olan aromatik bir bitkidir. Anavatanı Akdeniz sahilleri olarak bilinmektedir. M.Ö. 1200-600 yıllarında Mısır mezarlarında nane bitkisinin kalıntılarına rastlandığı da belirtilmektedir.

Nane barındırdığı eterik yağlar ve özellikle Menthol ve Tanen bakımından tıbbi bitkiler sınıfında büyün öneme sahiptir. Ülkemizde yemeklerde salatalarda, turşularda taze ve kuru olarak bol miktarda değerlendirilen nane aynı zamanda çay olarakta kullanılmaktadır.

Parfüm, içki, çiklet ve ilaç sanayinde de aranan bir bitki olan nane insan vücudunda çeşitli hastalıkların tedavisinde de geniş çaplı kullanılmaktadır. Ülkemizde bütün bölgelerde küçük çaplı yetiştirilmesine karşılık Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde ticari olarak üretilmektedir

İçerdiği esansiyel yağlar antiseptik ve mantarları öldürücü özellik taşırlar. Bu özelliği gastroenteritlerde etkili olmasının bir başka sebebidir. Birkaç damlası ile bronşitli hastalarda göğüse, farenjitli hastalarda boğaza ve sinüzitli hastalarda sinüslerin üstüne yapılacak masaj etkili olur. (Bu masaj geceleri yapılırsa uyumayı engelleyebileceğinden sabahları yapılması tavsiye edilir.)

Uyarıcı özelliği vardır. İştah açar. Sinirleri yatıştırır ve vücuda rahatlık verir. Strese ve baş ağrısına iyi gelir. Spazm ve kalp çarpıntısı riskini azaltır. Ateşi düşürür. Sindirim sistemi ve mide için çok faydalıdır. Sindirimi kolaylaştırır.

Gaz söktürücüdür. Bağırsak kurtlarını düşürmeye yardımcı olur. Ülsere ve mide yanmasına iyi gelir. Kusmayı, mide bulantısını ve ağrısını önler. Grip, bronşit gibi soğuk algınlıklarında ve öksürükte faydalıdır. Diş ağrısını ve ağız kokusunu giderir. Anne sütünü arttırır. Sinirsel iktidarsızlığa iyi gelir.

Nanenin Faydaları

Nane, salata ve yemeklere güzel kokusu ve farklı tadıyla ayrı bir lezzet katmak için kuru ya da taze olarak katılabilir. Ayrıca, nane çayı hazmı kolaylaştırmak için yemeklerden sonra içilebilir. Naneden elde edilen nane yağı da çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.

Yapraklarından hazırlanan nane çayı sakinlik verir. Soğuk algınlığı ve mide bulantısını giderir. Sindirimi kolaylaştırır ve bağırsaktaki gazları söker. Nane suyuna bir miktar sirke katılıp içilirse iç kanamaları durdurmaya yardımcı olur. Nanenin sakinleştirici etkisi nane yağı için de geçerlidir. Nane yağı ciltteki yanık lekelerini gidermekte ve soğuktan kaynaklanan şişlikleri indirmede etkilidir. Nane kaynatılıp buharı koklanırsa solunum yollarını açar ve soğuk algınlığına iyi gelir.

Nane sindirim sistemi için de iyi bir bitkidir. Safra ve mide sekresyonunu uyarır, hazımsızlık ve gaz şikayetlerini hafifletir. Mide bulantısını önler. Antispazmodik özelliği sayesinde mide ağrıları ve gazdan doğan barsak kramplarında etkilidir. Kabızlık ve ishal şikayetlerinde de bu etkisini gösterir. İyi bir sidirim için yemeklerden sonra bir fincan nane çayı alınması önerilir.

Nane Çayı

Yemeklerinizde kullandığınız taze nane yapraklarını elinizle 3-4 parçaya ayırarak bir tepsiye yayın ve 24 saat bekletin. 24 saat sonunda yapraklar kurumuş ve çıtır çıtır olmalı. Eğer 24 saat sonunda yapraklar tam kurumadıysa 1 gün daha bekletin.

Daha sonra bir demlik kaynamış suya 2-3 çay kaşığı kurutulmuş nane yaprağı atarak ateşin üzerinden alın. 10-20 dakika arası demlenmesini bekledikten sonra yaprakları süzerek çayınızı içebilirsiniz. Nane çayına limon yakışır ancak daha tatlı olmasını isterseniz yarım çay kaşığı bal ekleyebilirsiniz.

Nane ve Cilt Sağlığı

Nane oldukça etkili bir antiseptik ve anti kaşıntı maddesi olarak bilinmektedir. Nane suyu mükemmel bir temizleyici olarak popüler bir kullanım alanına sahiptir. Nanenin cildi yatıştırıcı ve yumuşatıcı etkisi bulunuyor. Kaşıntılara karşı topikal sürüldüğünde etkilidir ve hatta akneleri bile temizleme özelliği bulunmaktadır. Sinek, arı sokmalarına karşı da topikal olarak kullanıldığında etkili olabilir. Topikal olarak etkilenen kısma nane sürmek hem zehirlemeyi engeller hem de acıyı giderici bir etkiye yol açar.

 Reflü Tedavisinde Nane Çayı

Nanenin faydalarının yanı sıra ne kadar tüketilmesi gerektiğini ve olası yan etkilerini de öğrenmekte fayda var. Reflü şikayeti olanların nane çayı içmesi veya taze nane tüketmesi göğüste oluşan yanmayı arttıracağı için tavsiye edilmez. Az görülmekle birlikte nane bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir.

Bu alerjik reaksiyonların belirtileri arasında solunum güçlüğü, kaşıntı, boğaz kapanması,  dudakların kuruması, dil ya da yüzün şişmesi sayılabilir. Böyle bir durumda acilen doktorunuzu arayınız.Yüksek nane konsantresi içeren (nane yağı gibi) ürünler mide yanmasına ve ağız tahrişine yol açabilir.